تحلیلی بر پژوهش های کیفی انجام شده توسط روانشناسان ایرانی: یک مرور سیستماتیک

مقدمه: در طی سال های اخیر به کارگیری روش های کیفی در پژوهش مورد توجه پژوهشگران علوم انسانی قرار گرفته است. با توجه به قابلیت های پژوهش کیفی و نقش بالقوه آن در تولید و توسعه علم روانشناسی، هدف پژوهش حاضر بررسی و ارزیابی پژوهش های کیفی انجام شده توسط روانشناسان ایرانی است. روش: این پژوهش به روش مرور سیستماتیک انجام شده است، به این صورت که با جستجو در پایگاه های اطلاع رسانی اینترنتی جهاددانشگاهی، مجلات تخصصی نور، بانک اطلاعات نشریات کشور و پرتال جامع علوم انسانی؛ 21 مقاله با موضوع روانشناختی که به روش کیفی توسط روانشناسان ایرانی انجام شده، شناسایی شده و مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته ها: نتایج ارزیابی نشان داد مقالات انتشار یافته، جزئیات کمی از روش و فرایند پژوهش منتشر کرده و در برخی موارد، سوالات پژوهش متناسب با روش کیفی نبود. همچنین روش پدیدارشناسی و تکنیک مصاحبه بیشترین کاربرد را داشته است. نتیجه گیری: در مجموع می توان اظهار داشت با وجود گذشت بیش از یک دهه از انتشار اولین پژوهش انجام شده به روش کیفی توسط روانشناسان ایرانی، سهم مقالات انتشار یافته به روش کیفی اندک بوده و کیفیت روش شناختی آن ها چندان مطلوب نیست. انتظار می رود با توجه به نقشی که این رویکرد می تواند در تولید و توسعه علم روانشناسی داشته باشد، جایگاه واقعی و مطلوب خود را در میان پژوهشگران حوزه روانشناختی پیدا کند.